Тєслийн тайлан бичих заавар, журам

Монгол улсын стандарт




МЭДЭЭЛЭЛ, НОМ ЗVЙН БАРИМТ БИЧГИЙН ТОГТОЛЦОО



Эрдэм шинжилгээний ажлын тайлан
Ерєнхий бvтэц, шаардлага



MNS =ISO 2492-97



Албан хэвлэл



Стандартчилал, хэмжилзvйн vндэсний тєв
УЛААНБААТАР 1997




1. БОЛОВСРУУЛСАН:


Т. Доржбал Шинжлэх ухаан.Технологийн мэдээлэлийн компанийн захирал,
Дэд доктор

О. Чилхаасvрэн Стандартчилал. Хэмжил зvйн vндэсний тєвийн ахлах
мэргэжилтэн

Батлуулахаар оруулсан:

Л. Баттулга - Гэгээрлийн Яамны ШУТ-ийн бодлогын газрын орлогч дарга
Д. Бадарч - Мэдээлэл. Баримт бичгийн стандартчилалын газрын орлогч дарга
Б. Ундраа - мєн хорооны нарийн бичгийн дарга, ЭША


2.СТАНДАРТЫН VЗVVЛЭЛТ, ШААРДЛАГЫН ТVВШИН

Тvвшинд хvрсэн буюу давсан бvлэг, зvйлийн дугаар


Олон улс, бvс нутгийн болон гадаад орны стандартын тэмдэглэгээ

Бvх бvлэг дугаар нь


ИСО 5966

3. СТАНДАРТАД VЗЛЭГ ХИЙХ ТУХАЙ

Анхны vзлэгийг 2002 онд, дараа нь 5 жил тутамд

4. ИШ ТАТСАН СТАНДАРТ

MNS 2203 - 80
MNS 2390 - 86
MNS 12 - 95



1. НЭР ТОМЪЁО, ТОРХОЙЛОЛТ

1.1. Эрдэм шинжилгээний ажлын тайлан* гэж эрдэм шинжилгээ, судалгаа, сорилт туршилтын ажлын vр дvн, хєгжил єнєєгийн тvвшинг илтгэсэн баримт бичгийг хэлнэ.
* Тайлбар: Ийм тайлан нь дэс дараатай , цэгцтэй мэдээлэлийг ауулсан байх бєгєєд мэдээлэлийн зохих тvвшинд хvрсэн уншигч дvгнэлт байх, шvvн тулгаж цаашдын зорилтыг тодорхойлж чадахуйц хэмжээнд бичиглэсэн байна.

1.2. Шинжлэх ухаан- технологийн тєслийн ажлын тайлан /цаашид “тайлан” гэж бичнэ / -д эрдэм шинжилгээ, судалгаа, сорилт туршилтын ажлын дvнгийн тухай мэдэлэлийг тодорхой,бvрэн тусгасан байна.

1.3. Тайланд сатндартчилсан /буюу шинжлэх ухаан, техникийн баримт бичигт хамгийн нийтлэг/ нэр томъёо тодорхойлолтыг хэрэглэнэ.

2. ТАЙЛАНГИЙН БVТЭЦ

2.1. Тайлан нь дор дурдсан бvтэцтэй байна
Vvнд:
-нvvр хуудас
-реферат
-гарчиг
-товчилсон vг, нэр томъёо, тэмдэгийн тайлбар
-чанарын vзvvлэлт буюу шинж чанарын єгєгдєхvvн
-vндсэн хэсэг
-ашигласан материалын жагсаалт
-хавсралт

2.1.1. Нvvр хуудас

Нvvр хуудас нь тайланг бичсэн гvйцэтгэгч байгууллагын нэр, ангилалын код буюу индекс, нуцын зэрэглэл, улсын бvртгэлийн дугаар, санхvvжvvлэгч байгууллага, тайлангийн болон тvvнийг ємчлєгчийн нэр, гvйцэтгэгчийн* нэр, овгийн эхний vсэг, эрдмийн зэрэг тайланг бичсэн газар, он, гvйцэтгэгч байгууллагын шуудангийн хаяг зэрэг мэдээллийг агуулна.

* Тайлбар: Гvйцэтгээгчийн нэр, овог ижилхэн тохиолдолд аль нэг нь удмын овог нэрээ нэмж хэрэглэж болно.

Нvvр хуудсыг 1 дvгээр хавсралтад зааснаар бэлтгэнэ.
Бичвэрийг vйлдэхдээ дараах шаардлага, журмыг баримтлана:
а) Гvйцэтгэгч байгууллагын нэрийг товчлон бичихгvй.
б) Тайланг Аравтын бvтэн ангилалаар ангилна. Ангилалыг - АБА- гэж товчлон бичнэ.
в) Тайланд А- , “Б” гэсэн нууцын зэрэглэл хэрэглэнэ.
“А”- Монгол улсын тєрийн нууцыг хамгаалах тухай хуульд заасан жагсаалтад хамаарах тайлан,
“Б ”- Бусад тайлан
г) Улсын бvртгэлийн дугаарыг Шинжлэх ухаан- технологийн бодлогыг хариуцсан тєв байгууллага олгоно. Улсын бvртгэлийн дугаар олгогдсоноор тухайн тайланг албан ёсны гэж vзнэ. Энэ дугаар нь таван оронтой тооноос бvрдэх бєгєєд дугаарлалт нь сvvлчийн оронгоос эхлэнэ.
Жишээлбэл: 00001, 00002 гэх мэт
д) Санхvvжvvлэгч байгууллагын нэр товчлолгvй бvрнээр нь бичнэ.
е) Тайлан ємчлєгчийг шинжлэх ухаан, технологийн тєсєл хэрэгжvvлэх гэрээгээр тодорхойлно. Тайлан ємчлєгчийн нэрийг товчлохгvй.
ж) Тайлангийн нэрийн тєгсгєлд цэг тавихгvй.
з) Гvйцэтгэгчийн нэр ба овгийн эхний vсгийг бичиж, дараа нь цэг тавина. Тайлан нь нэгээс дээш гvйцэтгэгчтэй бол овог нэрvvдийн хооронд таслал тавьж бичнэ. Эдгээр хvмvvст хамаарах эрдмийн зэргийн нэрийг товчлохгvй.
и) Удирдагчийн нэр, овог, эрдмийн зэргийг “з”- д заасан дvрмээр бичнэ.
к) Тайланг бичсэн байгууллагын оршиж байгаа газрыг бичих ба оныг дєрвєн оронтой тоогоор бичнэ.
Жишээлбэл: УЛААНБААТАР ХОТ 2003
л) Холбооны байгууллагаас олгосон шуудангийн хаягыг бичнэ.
Жишээлбэл: Бага тойруу-49, Улаабаатар 46 гэх мэт.

2.1.2. Реферат

2.1.2.1.
Реферат нь тайлангийн хэмээх гол агуулгыг илэрхийлсэн товчлол бєгєєд MNS 2390-86 тоот стандартын агуулгад нийцсэн байна. Реферат болон шаардлагатай гэж vзсэн тvvнд холбогдох зарим материалыг орос, англи хэлээр бичиж болно. Реферат нь тайлангийн ном зvйн тодорхойлолт, бичвэр, тvлхvvр vгс гэсэн гурьан хэсгээс бvрдэнэ.



2.1.2.1.1.
Ном зvйн тодорхойлолт. Энэ хэсэгт тайлангийн нэр, хуудас, зураг, хvснэгтийн тоо, тайланг бичсэн газар, он, тайлан ємчлєгчийн нэрийг бичнэ. Тайлан ємчлєгчийн нэрийг хашилтад бичнэ. Хуудас, зураг, хvснэгтийг дараах байдлаар тэмдэглэн бичнэ.
Жишээлбэл: “Шинжлэх ухаан технологийн их сургууль”

МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ
Мэдээлэл, ном зvйн баримт бичгийн тогтолцоо. Эрдэм шинжилгээний ажлын тайлан. Ерєнхий бvтэц, шаардлага

MNS= ISO 2492-97
Documentation and information. Presentation of scientific and technical reports. General structure and requires.

УСТ 2492 89- ын оронд

Стандартчилал хэмжил зvйн vндэсний тєвийн даргын 1997 оны 3 дугаар сарын 18-ны єдрийн 81 дvгээр тушаалаар батлав.
1997 оны 5-аар сарын 1 –ээс эхлэн 2002 оны 1-ээр сарын 01 хvртэл ашиглана.

Энэ стандартаар эрдэм шинжилгээний ажлын тайланд тавих ерєнхий шаардлага, бvтэцийг тогтооно. Энэхvv стандарт нь эрдэм шинжилгээ, сорилт туршилтын байгууллага, холбогдох албан тушаалтан, бvх шатны сургалтын болон шинжлэх ухаан, технологийн тєсєл хэрэгжvvлдэг тєр, олон нийт, аж ахуйн нэгж, хэвлэл мэдээлэлийн байгууллагад хамарна. Хуулбарлан хэвлэхийг хориглоно.

2.1.3. Бичвэр

Энэ хэсэг нь дараах бvтэц агуулагатай байна.

2.1.3.1.
- Оршил
- санал зорилго
- ач холбогдол, чухалчилан vзэх шалтгаан,
- асуудлын судлагдсан байдал.

2.1.3.2. Ном бусад хэвлэлийн тойм судалгааны vндсэн зорилт, чиглэл.

2.1.3.3. Туршилтын ажил
- судалгааны зvйн буюу обьект,
- судалгааны арга, багаж тєхєрємж,
- туршилтын дvн, дvгнэлт,
- нэгдсэн дvгнэлт, санал зєвлємж.

2.1.3.4. ашигласан ном бусад холбогдох хэвлэлийн жагсаалт

2.1.3.5. Хавсралт
Товч тайлбар, техник тоног тєхєєрємжийн лавлах, холбогдох материалыг тусгай хавсралтаар гаргаж болно.

2.1.3.6. Тvлхvvр vг.
Тайлангийн гол агуулгыг илэрхийлж чадах 8-10 vгээр тєлєєлvvлэн тvлхvvр vгсийг зєвхєн рефератаас авч бичнэ. Харин тайлангийн нэрэнд байгаа vгсийг тvлхvvр vг болгон ашиглахгvй.
Тvлхvvр vгсийг жижиг vсгээр бичих ба хашилтанд vгсийн хооронд сул зай орхиргvйгээр бичнэ. Уул рефератын хэсэгт бичсэн хvний нэр, хот, улсын нэр нь тvлхvvр vг байх шаардлагатай бол том vсгээр эхлэн бичнэ.
Жишээлбэл: Улаанбаатар гэх мэт.

2.1.3.7. Гарчиг
Гарчигт бvлэг зvйл, хавсралтын нэрийг дэс дараалан, бичиж, ард нь харгалзах хуудасны дугаарыг тавина.

2.1.3.8. Товчилсон vг, нэр томъёо, тэмдэгийн тайлбар
Нарийн мэргэжлийн vгийн товчлол, нэр томъёо, тэмдгийн тухай тайланд 20-оос доошгvй удаа орж нэр томъёо, тэмдэг тус бvрийг олон давтан хэрэглэсэн бол тухайн vгсийн товчилол нэр томъёо, тэмдэгийг тусгайлан тайлбарлаж хавсаргана. Бусад тохиолдолд эдгээрийн тайлбарыг тухайн vгийн товчлол, нэр томъёо, тэмдгийг эхлэн хэрэглэсэн хуудасны доод хэсэгт байрлуулна. Тайлбарын зvvн талд товчилсон vг нэр томъёо, тэмдгийг байрлуулж баруун талд нь зохих тайлбарыг бичнэ.

2.1.3.9. Чанарын vзvvлэлт (буюу шинж чанарын єгєгдєхvvн)

Шинжлэх ухаан технологийн тєслийг хэрэгжvvлэх хvрээнд судалсан объект тус бvрийн хими-физикийн болон механик, биологи, физиологийн зэрэг шинж чанарын єгєгдєхvvнийг 2-дугаар хавсралт
/ загвар/ -д заасан маягаар гаргаж бэлтгэнэ.

2.1.4 Vндсэн хэсэг
2.1.4.1. Тайлангийн vндсэн хэсэг нь холбогдол бvхий зураг, хvснэгт, тайлбартай байж болэно. Агуулгын хэсэг нь уг ажлынхаа
- онол,
- арга зvй,
- vр дvн, дvгнэлт, зєвлємж, санал, шаардлагатай бол зохих
шvvмж зэргээс тус тус бvрдэнэ.

2.1.4.2. Vндсэн хэсэг нь бичсэн зvйлийнхээ утгыг бvрэн илтгэсэн аль
болохоор товчхон, хоёрдмол санаа илэрхийлээгvй байвал зохино.
MNS2492-97

2.1.4.3. Шинж чанарын єгєгдєхvvний дараа тайлангийн vндсэн хэсгийг
эхлэн бичвэл зохино.

2.1.4.4. Тайлбар зураг.
Тайлбар зургийг бvлгийн хэмжээнд араб тоогоор vргэлжлvvлэн дугаарлана. Тайлбар зургийн дугаар нь”... дугаар зураг” гэсэн vгний ємнє бичигдэх єєр хоорондын цэгээр тусгаарлах хоёр тооноос тогтоно. Vvний эхний тоо нь уг зурагт хамаарах тайлангийн бvлгийн дугаар, дараачиинх нь зургийн дэс дугаараас тус тус бvрдэнэ. Тайлангийн бичлэгийн хэсэг дэх зурагт иш таталтыг заахдаа хашилтанд”... дугаар зураг” гэсэн vгийн ємнє тvvний бvрэн дугаарыг бичнэ. Зураг тус бvрийн нэр, холбогдох тайлбарыг зургийн доор нь бичнэ.

2.1.4.5. Хvснэгт
Хvснэгт тус бvрт гарчиг бичнэ. Гарчигийн доор баруун дээд талд”...дугаар хvснэгт” гэсэн бичиг бичнэ. Хvснэгтийн бvлгийн хэмжээнд араб тоогоор vргэлжилvvлэн дугаарлана. Хvснэгтийн дугаар нь хоорондоо цэгээр тусгаарласан хоёр оронтой тооноос бvрдэх бєгєєд эхний тоо нь уул хvснэгтэд хамаарах тайлангийн бvлгийн дугаар,дараачиинх нь хvснэгтийн дэс дугаараас тус тус бvрдэнэ.Тайлангийн бичлэгийн хэсэгт хvснэгтийн иш татаж заахдаа хаалтан дотор “... дугаар хvснэгт” гэдэг vгийн ємнє тухайн хvснэгтийн бvрэн дугаарыг бичнэ.

2.1.4.6
2.1.4.6.1. Тэмдэг, тоон итгэлцvvрийн тайлбарыг уг тэмдэг, итгэлцvvрийг агуулсан томъёоны дараа бичнэ.

2.1.4.6.2. Томъёог бvлгийн хэмжээнд араб тоогоор vргэлжлvvлэн дугаарлана. Томъёоны дугаар хоорондоо цэгээр тусгаарлагдсан хоёр оронтой тооноос бvрдэх бєгєєд эхний тоо нь уг томъёо холбогдох бvлгийн дугаар, дараачиинх нь томъёоны дэс даорааллын дугаарыг тус тус заана. Дугаарыг уул томъёоны эгц баруун талд нилээд зайтай хаалтан дотор бичнэ.

2.1.4.7. Ашигласан ном, бусад холбогдох хэвлэлийн жагсаалт
Эх материалын нэрийг жагсаалтанд vсгийн дарааллаар байрлуулан бичнэ. Жагсаалтанд баримт бичгийн ном зvйн тодорхойлолтыг дараах журмаар бичнэ. Vvнд:
- Ном зохиогчийн нэр, / овгийн эхний vсгийн хамт/ номын нэр, хэвлэсэн болон хэвлэлийн газар, он, хуудас, зураг, хvснэгтийн тоо зэргийг дэс дараалуулан бичнэ.
- Сэтгvvл, vргэлжлэл хэвлэлийн єгvvлэгийн зохиогчийн нэр
овгийн эхний vсгийн хамт/ єгvvллийн гарчиг, хэвлэлийн сэтгvvлийн нэр, он, дугаар, тухайн єгvvллийн бичигдсэн хуудасны дугаар/ эхэлсэн хуудас болон дууссан хуудасны дугаарыг зураасаар тусгаарлан дэс дараалуулан тус тус бичнэ.
- Эрдэм шинжилгээний ажлын тайлангийн нэр, улсын бvртгэлийн дугаар, тайлангаа бичсэн байгууллагын нэр, хэвлэсэн газар, он,хуудасны тоо зэргийг дэс дарааллуулан бичнэ. Тайлангийн нэрийн дараа хаалтан дотор “эрдэм шинжилгээний ажлын тайлан” гэдэг vгийг бичнэ.
- Монгол Улсын стандартын тэмдэглэгээ, нэрийг бичнэ,
- Шинэ бvтээлийн нэр, он, сар, єдєр, гэрчилгээний дугаар зэргийг
бичнэ.

Мєн зураг тєсєл, техникийн бусад баримт бичгийн тухайд баримт бичгийн нэр, тєрєл, уг бичиг баримтыг бэлтгэн гаргасан байгууллагын нэр, хэвлэсэн газар , он зэргийг дараалуулан бичнэ.

2.1.4.8. Иш таталт.
Тайлангийн бичлэгийн уг иш татсан материалыг дурдахдаа тvvний “Ашигласан материалын жагсаалт” дахь харгалзсан дугаарын дунд хаалтанд бичиж заана.

2.1.4.9. Хавсралт
а) Хавсралт нь тусдаа дэс дарааллын дугаартай байж болно.
б) Тєгсгєлийн хэсгийн ємнє байрлана. Энэ хэсэгт, тухайлбал, математикийн томъёоны нотолгоо, туршилтын ажилтай холбогдсон нарийвчилсан тайлбар ойлголт, тооцоо, мэдээллийг тайланд хавсралтаар тусгана. Товч тайлбар, техник тоног тєхєєрємийн лавлах гэх мэтийн нэмэлт зохих материалыг тусгай хавсралтаар гаргаж болно.
в) Тайлангийн хавсралт бvр тусгай гарчигтай байна. Хавсралтыг тайланд дурдсан дэс дараалалаар vргэлжлvvлэн дугаарлаж, тvvний эцэст байрлуулна.


4. ТЕХНИКИЙН ЕРЄНХИЙ ШААРДЛАГА

4.1. Тайланг энэхvv стандарт, мєн MNS 2203-80 тоот стандартын дагуу (буюу А-4- ын) хэмжээний цаасан дээр Монгол болон зєвшєєрч байгаа бусад хэлээр бичнэ. Хуудасны дээд, доод баруун, зvvн талаас орхих зай нь дараах хэмжээтэй байга.
Vvнд:
Дээд талаас 25,4
Доод талаас 25,4.,
Зvvн болон баруун талаас нь тус бvр 31,7 мм байна.

4.2. Тайлангийн бичвэрийг “Монгол хэлний компъютерийн орчны тогтолцоо, DOS –ын орчны кирилл vсгийн код” MNS 4229-96, мєн “Windows-ын орчны кирилл vсгийн код” MNS 4330-96, мєн “Windows –ын орчны макитоншийн кирилл vсгийн код” MNS 4331-96, товчлуур дээрх кирилл vсэг, тэмдэгтийн байршил MNS 4332-96 тоот стандартыг тус тус vндэслэн бичвэл зохино.

4.3. Тайлангийн хуудасны тоо хэмжээ нь доор дурдсанаас хэтрэхгvй байна.
- Байгаль, техник, анагаах ухаан, хєдєє аж ахуйн ухааны салбарт хамаарах тайлан нь-100 хуудас,
- Нийгмийн ухааны салбарт хамаарах тайлан нь – 150 хуудас байна.

4.4. Томъёо, тэмдгийг компъютер ашиглан бичих боломжгvй тохиолдолд хар тушээр цэвэрхэн бичнэ.

4.5. Зураг, диаграмм, бvдvvвчийг аль болохоор компъютерийг ашиглан бэлтгэх бєгєєд хэрэв тийм бололцоогvй бол хар тушээр цэвэрхэн зурна.

4.6. Тайлангийн нvvр хуудас, хавсралтуудаас бусад бvх хуудас/ хvснэгт, зураг, диаграмм, бvдvvвчийг оролцуулан/-ыг дэс дараалан дугаарлана. Хуудасны дугаарыг араб тоогоор хуудас нэг бvрийн баруун дээд талд тавина. Хавсралтанд тусгай дугаар бичнэ. Тайланг дугаарлах бvдvvвчийг “А” хавсралтаар vзvvлэв.

4.7. Энэхvv стандартын 4.2-д зааснаас бусад нь зєвлємжийн шинжтэй байна.